Maatschappelijke organisaties krijgen subsidie van de overheid. Die subsidie wordt ook gebruikt om dingen te doen die de overheid graag wil. Zijn maatschappelijke organisaties daardoor deels niet gewoon een verlengstuk van de overheid geworden?
Of je nu jongerenwerk of ouderenwerk neemt, het maakt niet uit. Als gemeenteraad hebben wij beleid vastgesteld. Bijvoorbeeld dat ouderen niet mogen vereenzamen. De maatschappij heeft ervoor gekozen dat de gemeente dit moet regelen. De gemeente kan dat zelf niet uitvoeren, want daar hebben ze de mensen niet voor. Gelukkig hebben we in Oegstgeest Radius Welzijn. Radius krijgt van de gemeente Oegstgeest geld om het ouderenbeleid uit te voeren. Op zich is dat prima, dat is marktwerking. Als gemeente willen we wat en de markt voorziet daarin.
Toch voelt het voor mij niet lekker. Het voelt voor mij te afhankelijk. Het geeft mij het gevoel: zonder gemeente, geen Radius. Hetzelfde geldt voor de bibliotheek. In Leiderdorp heb ik ik het meegemaakt met de muziekschool. De gemeente wilde dat niet meer subsidiëren. Gevolg, geen muziekschool meer in Leiderdorp.
Daarmee zijn maatschappelijke organisaties een verlengstuk geworden van de overheid.
Maar hoe komt dat nu? Daar hebben we volgens mij met het kip en ei verhaal te maken. Wat was er eerst? De behoefte van politici om overal over te gaan en het dus collectief te regelen, of de maatschappij die het niet langer zelf meer wil regelen en het dus bij de politiek c.q. de overheid neerlegt.
Ik ga voor het laatste, hoewel het eerste tegenwoordig ook steeds belangrijker wordt. Vroeger regelden verschillende groepen dingen zelf. Met andere woorden de verzuiling. Door de ontzuiling en individualisering van de samenleving na, pak 'em beet 1950, moesten dingen op een andere manier georganiseerd worden. De behoefte bleef namelijk. Gevolg. Eerst deed de overheid het zelf en vervolgens moest de markt het gaan doen. Daarbij bleef de vraag om meer te doen groeien. Die vraag kwam grotendeels via politici naar de overheid/markt toe. En de kosten? Die waren voor de overheid (met hier en daar een eigen bijdrage) en dus voor de belastingbetaler. En omdat de overheid het nooit goed doet moeten er nieuwe/extra dingen verzonnen worden die meer geld kosten.
Dit is natuurlijk allemaal een beetje kort door de bocht, maar in de kern volgens mij wel de situatie waar we nu in zitten. De vraag is of het slecht is? Op zich niet, we hebben een ongekende luxe en ongekende sociale voorzieningen. Nou sociaal.... Door het marktprincipe is alles gerelateerd geraakt aan geld en dat geld komt vooral vanuit de overheid. Zou de samenleving het ook goedkoper zelf kunnen regelen, zonder alle regels en zonder overheidsbemoeienis? Durft de samenleving die verantwoordelijkheid wel aan? Durven politici te zeggen: Sorry, maar wij gaan niets regelen tegen vereenzaming, organiseert u maar zelf een thee-kransje. Dat klinkt wel weer als terug naar de jaren '50, maar ook toen hadden we een netwerksamenleving. Alleen dan anders als tegenwoordig.
Als dit lukt kunnen belastingen omlaag en hebben mensen zelf het geld, en daarmee ook de mogelijkheden om het zelf te regelen. Het mooie is dan ook dat Radius gewoon kan blijven bestaan, alleen op een andere manier aan geld moet komen en aan u kan vragen om even bij uw buurvrouw op de koffie te gaan. Dat koekje kan dan toch prima uit de eigen trommel komen?
Marien, ik vind je voorstellen erg kort door de bocht.
BeantwoordenVerwijderenIn de eerste plaats bepaalt het beleid van de gemeenteraad niet of iemand zich eenzaam voelt, maar ik neem aan dat je bedoelt dat jullie beleid hebben om mensen te helpen om dat te voorkomen.
De volgende vraag is hoe je dat beleid gaat uitvoeren. Daar zijn allerlei specialistische organisaties voor: zowel bedrijven als semi-publieke organisaties. Dat is gewoon een kwestie van slim organiseren. Wegenbouwers zijn net zo afhankelijk van de overheid als Radius.
Radius is ooit opgericht vanuit de gemeente om deze taak uit te voeren. Om efficiënter te werken zijn diverse organisaties gefuseerd, maar ze voeren nog steeds een publieke taak uit. Je kunt er een bedrijf van maken, maar dan blijven ze afhankelijk van financiering.
Dan de vraag hoe de financiering werkt. In Nederland hebben we een systeem waarbij mensen naar draagkracht bijdragen (belastingen), waarna naar behoefte wordt verdeeld (sociale voorzieningen). Dat vinden wij sociaal, maar het is ook een vorm van slim organiseren: Radius hoeft niet bij elke gebruiker geld op te halen, net zoals wegenbouwers dat niet hoeven.
Nu is de werkelijkheid bij Radius niet zo zwart-wit. Radius werkt met veel vrijwilligers en zo proberen ze energie uit de samenleving te gebruiken. Wellicht zijn er meer manieren om dat te doen en ik ben er ook voorstander van om dat meer te doen (en daar zijn ook nieuwe mogelijkheden voor).
In jouw laatste alinea lees ik echter iets anders. Het gaat om bezuinigingen en minder collectieve oplossingen. Radius moet niet alleen een bedrijf worden, ze moeten ook hun product gaan verkopen aan hun klanten. Ouderen kunnen steun inkopen bij Radius en als ze daar geen geld voor hebben moeten ze bij hun buurvrouw aankloppen. Aangezien die oudere nauwelijks belasting betaalde, ziet hij immers niks terug van die belastingverlaging.
Je laatste zin is inderdaad de beste samenvatting van je voorstel. Alleen noemden we dat voorheen gewoon sigaar uit eigen doos.
Ha Davied,
BeantwoordenVerwijderenDank voor je reactie. In het stukje heb ik het bewust zwart-witter gemaakt dan de werkelijkheid is. Want Radius maakt gelukkig inderdaad veel gebruik van vrijwilligers.
Ik pleit echter niet voor minder collectieve voorzieningen, maar vooral voor een andere manier van organiseren. Als samenleving hebben we in de afgelopen decennia ervoor gekozen om het allemaal door de (centrale) overheid te laten regelen en haar ook die verantwoordelijkheid te geven. En je hebt gelijk, door middel van belastingen, betalen we dit ook.
Waar ik benieuwd naar ben is of we als samenleving dit weer min of meer zelf willen en kunnen organiseren.